2. อตฺถงฺคตสิกฺขาปทวณฺณนา

[153] มุนาตีติ ชานาติฯ อนฺตรธายติปีติ เอตฺถ ตทุตฺตมํ เจ อตฺถิ, ตํ ปสฺสามิ, ยํ วิจิตฺตํ วา, ตทตฺถญฺจฯ ตคฺฆ การณํฯ สห อุปฺปาทมนนฺตรา กิริยาฯ ยมา จ เต มนสา กตตฺร เนตฺวาติฯ ยถา ปาโต สิยา ปาโต ภวํ ปาโตว อุทกโต อุคฺคนฺตฺวา ฐิตํ, ตถา วิโรจมานํ องฺคีรสํ พุทฺธํ ปสฺส, น เกวลํ ปทุมํ วิย, วิโรจมานํ ตปนฺตมาทิจฺจมิวนฺตลิกฺเขติ สมฺพนฺโธฯ อถ วา องฺคีรสํ พุทฺธํ ปทุมํว วิโรจมานํ สูริยํว ตปนฺตํ ปสฺส พุทฺธํฯ ยถา ปาโต สิยา ผุลฺลมวีตคนฺธํ โกกนุทสงฺขาตํ ปทุมํ ปสฺสสิ, ตถา วิโรจมานํ องฺคีรสํ พุทฺธํ ปสฺสฯ อุภเยเนว หิ ภควโต กนฺติ ทีปิตาติ กตฺวา ทีปิตคุณสุภํ พุทฺธํ สกฺกตฺวา ตํ กนฺติํ ปูเชยฺยฯ ปูชเนยฺยโตปิ วีตินาเมยฺย อิติ ลกฺขเยฯ ‘‘เอกโต อุปสมฺปนฺนายา’’ติ ปาฬิฯ

[156] ‘‘เอกโต อุปสมฺปนฺนาน’’นฺติ อฏฺฐกถาปาโฐฯ ‘‘อภพฺโพ ตฺว’’นฺติอาทิวจนโต อนุกมฺปาวเสน สทฺธิวิหาริกาทิํ สงฺฆิกา วิหารา นิกฺกฑฺฒาเปนฺตสฺส อนาปตฺติ วิย ทิสฺสติฯ อภพฺโพ หิ เถโร สญฺจิจฺจ ตํ กาตุํ, คเวสิตพฺพาว เอตฺถ ยุตฺตีติ เกจิฯ เถเรน สิกฺขาปทปญฺญตฺติโต ปุพฺเพ กตนฺติ มม ตกฺโกฯ

อตฺถงฺคตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ภิกฺขุนุปสฺสยสิกฺขาปทวณฺณนา

[162] ‘‘เอกรตฺตมฺปิ วสนฺตี’’ติ (ปาจิ. 161) วจนโต ยตฺถ รตฺติยํ น วสนฺติ, ตตฺถ คนฺตฺวา โอวทิตุํ วฏฺฏตีติ เอเกฯ ยทิ เอวํ สงฺเกตฏฺฐานํ คนฺตฺวา โอวทิตุํ วฏฺฏตีติ สิทฺธํฯ ‘‘ตโต อทฺธโยชเนเยว สภิกฺขุโก อาวาโส อิจฺฉิตพฺโพ’’ติ น วตฺตพฺพํฯ ภิกฺขุโนวาทโก เจ อทฺธโยชนํ คนฺตฺวา โอวทิตุกาโม โหติ, ภิกฺขุนิสงฺโฆ จ อทฺธโยชนํ คนฺตฺวา โสตุกาโม, ‘‘วฏฺฏตี’’ติ วตฺตพฺพํ สิยา, ตญฺจ น วุตฺตํ, ตสฺมา น วฏฺฏติฯ เหฏฺฐิมปริจฺเฉเทน ปน ‘‘เอกรตฺตมฺปี’’ติ วุตฺตํฯ ตโต ปฏฺฐาย อุปสฺสยํ โหติ, น อุปสฺสยสงฺเขเปน กตมตฺเตนาติ วุตฺตํ โหติฯ ยตฺถ วาสูปคตา ภิกฺขุนิโย, โส อุปสฺสยสงฺขฺยํ คจฺฉติ, ตตฺถ น คนฺตฺวา โอวาโท ทาตพฺโพฯ เอกาวาเส ทิวา วฏฺฏตีติ เอเก, วิจาเรตฺวา ยุตฺตตรํ คเหตพฺพํฯ

ภิกฺขุนุปสฺสยสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ